گرمایش جهانی و جایگاه آن در تحولات ژئوپلیتیک نظام جهانی

گرمایش جهانی یکی از اساسی ‎ترین مسائلی است که امروزه توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. این پدیده، به عاملی مهم در ایجاد فضای رقابت بر سر افزایش و کاهش گازهای گلخانه‎ای تبدیل شده است. از این رو، کارشناسان گرم‎شدن زمین را یکی از مهم‎ترین مشکلات محیطی، اقتصادی و سیاسی در قرن بیست‎‌و‌یکم قلمداد می‎کنند. این نوشتار تلاش دارد، پدیدۀ گرمایش جهانی و چالش‎های بین المللی ناشی از آن را در چارچوب نظام ژئوپلیتیک تجزیه و تحلیل کند. در این راستا، موقعیت ژئوپلیتیک کشورها و نیز نگرش و موضع‎گیری آنها در مواجهه با پیامدهای این پدیده مد نظر بوده است. به همین منظور، ابتدا روند تغییرات دما و تراز آب دریا با استفاده از خروجی مدل‎های گردش عمومی جو، تحت سناریوی انتشار 50 و با استفاده از مدل ریزمقیاس‎نمایی MAGICC-SCENGEN شبیه‎سازی شد. سپس با استناد به خروجی‎های مدل به ‎کار رفته، دیدگاه‎ها و درنهایت تحولات ژئوپلیتیک در نظام بین‎الملل، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می‎دهد که‌ بر اساس خروجی سناریوی بدبینانۀ انتشار 50P، دمای جهان در سال 2100 به میزان 2/3 درجۀ سلسیوس نسبت به دورۀ 1990-1961 افزایش خواهد داشت و در مجموع مناطق مختلف جهان به‎طور یکسان از شرایط ناشی از گرمایش جهانی برخوردار نخواهند بود. از سویی این شرایط ارتباط معناداری با موقعیت ژئوپلیتیک کشورها دارد؛ زیرا موضع‎گیری و دیدگاه‎های مختلفی را بر سیاست خارجی کشورها تحمیل کرده و به‎ مثابه فرصت یا تنگنا، صحنۀ رقابت برخی از دولت‎ها شده است. از این رو گرمایش جهانی پدیده‌ای است که در آینده نقش برجسته‌ای را در منازعات ژئوپلیتیک ایفا خواهد کرد. در این راستا، تعیین بهترین استراتژی، شامل تدوین طرح‎های ملی و مدیریت محلی، یکی از راهکارهای ایجاد توازن در تحولات ژئوپلیتیک جهانی خواهد بود.